International community must stop enabling the military rulers ahead of sham elections

Benedict Rogers September 2, 2025 17:05 JST

Refugees from the civil war in Myanmar have taken shelter close to the border with Thailand.  © AP

Benedict Rogers is senior director of Fortify Rights and the author of three books on Myanmar, including “Burma: A Nation at the Crossroads.”

Hla Soewai

မိမိ နိုင်ငံသား ကလေးငယ်များ ငတ်နေကြသည်

လူငယ်များ အသက် စွန့် တိုက်ပွဲ ဝင်နေကြသည်

****************

နစ်ကီအေးရှား ရီဗြူး တွင် Fortify Rights ၏ ဒါရိုက်တာ လည်း ဖြစ် မြန်မာ အကြောင်း စာအုပ် သုံးအုပ် ရေးသားထုတ်ဝေခဲ့သူ ဘန်နဲဒစ် ရောဂျာ ရေးသားခဲ့သည်ကို ကောက်နှုတ် ဖေါ်ပြသွားမည် ဖြစ်သည်။

မဲဆောက်ရှိ လ္ဘက်ရည် ဆိုင်တဆိုင် တွင် ကျွန်တော်ရှေ့ ထိုင်နေသည့် လူလတ်ပိုင်း အရွယ်ရှိ အမျိုးသမီး တဦးသည် စကားပြောရင်း သူမ၏ မျက်လုံးအိမ်တွင် မျက်ရည်များ ရစ်ဝဲလာနေသည်။ ထိုအမျိုးသမီးသည် တခါက ဗဟို တရားရုံးချုပ် တွင် အမှု လိုက်ပါဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသည့် အများ လေးစား ခံခဲ့ရသော ရှေ့နေတဦးလည်း ဖြစ်ယုံမက အကျိုးအမြတ် များစွာ ရှိခဲ့သည့် ဆောက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်း ပိုင်ရှင်လည်း ဖြစ်သည်။

အာဏာသိမ်းပြီးနောက် တွင် ဆန္ဒပြသူများကို ပံ့ပိုးကူညီခဲ့သည် ဆိုကာ စစ်တပ်မှ ကုမ္ပဏီ ကို သိမ်းယူခဲ့ပြီး ဖမ်းမည်ဟု ခြိမ်းခြောက်လာသဖြင့် ထိုင်းဖက် ထွက်ပြေး ခိုလှုံလာခဲ့သည်။ သူမ ၏ မိတ်ဆွေတဦးသည် ထောင်ဒဏ် အနှစ် နှစ်ဆယ် ချမှတ်ခံခဲ့ရသည်။

ယခုအခါ ဒုက္ခရောက်နေရှာသည့် ကလေးသူငယ်များကို စောင့်ရှောက်ရင်း ဘဝ ကို နစ်မြုပ်ထားခဲ့သည်။

“မိဘမဲ့ ကလေး တွေ၊ စိတ်ဒဏ်ရာရနေသည့် ကလေး‌ တွေ၊ ပညာသင်ကြားခွင့် မရရှာသည့် က‌လေး တွေ အမြောက်အမြား ရှိနေတယ်၊ တွေ့နေရတာ စိတ်ထိခိုက် ကြေကွဲစရာတွေချည်း” ဟု ပြောပြခဲ့သည်။

သူမအဖို့ ‌လေယာဉ်ပျံသံကြားတိုင်း အတိတ်က ပြည်ပ ခရီးထွက်ခဲ့သည်ကို ပြန်လည် အမှတ်ရမိစမြဲ ဖြစ်သော်လည်း အတူ ရှိနေကြသည့် ကလေးများကတော့ ပြေးကြ၊ ပုန်းကြ ဖြစ်ကုန်ကြသည်၊ သူတို့လေး များက စစ်တပ် ဗုံးလာကြဲပြီဟု ထင်နေကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။

“ဘာလို့ နိုင်ငံတကာက ကျမတို့ကို ယူကရိန်းကို ကူညီ သလို မျိုး မကူညီရတာလဲ” ဟု မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည်။

ထိုကဲ့သို့သော မေးခွန်းမျိုး မဲဆောက်တွင် ကျွန်တော် ရှိနေခဲ့သည့် နှစ်ပတ်အတွင်း ကြိမ်ဖန် များစွာ ကြားခဲ့ရပြီးလည်း ဖြစ်သည်။ မကြာသေးမီက အမေရိကန်မှ အကူအညီများ ဖြတ်တောက်ခဲ့သည့် အပြင် ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှု အချို့ကို ဖယ်ရှားပေးခဲ့သဖြင့် အားလုံး၏ စိတ်တွင် ပို၍ ရှုပ်ထွေးလာပြီး ထိခိုက်နာကျင်စရာ ဖြစ်လာခဲ့ရသည်။

ရက်စက်ကြမ်းကြုပ်လှသော မြန်မာ စစ်တပ်သည် နေ့စဉ်လို နိုင်ငံ အနှံ့ လူမဆန်သည့် ရာဇဝတ်မှု များ ကျုးလွန်နေသည်၊ ပြီးခဲ့သည့် လေးလ အတွင်း လေကြောင်း နှင့် လက်နက်ကြီးများ ဖြင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု အကြိမ်ပေါင်း ၆၀၀ ကျော်၊ ဆေးရုံ၊ ကျောင်း၊ ဘာသာရေး အဆောက်အအုံများ အပါအဝင် အိမ်ပေါင်း ၁၀၀,၀၀၀ ကျော် ပျက်ဆီးခဲ့ရသည်။ လူ ၄ သန်းခန့် အိုးအိမ် စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေကြရပြီး နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသား ၂၂,၀၀၀ ခန့် နှိပ်စက် အညှင်းပမ်းခံ ဘဝ နှင့် အကျဉ်းထောင်များထဲတွင် ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ထရမ့် အစိုးရ၏ အကူအညီများ ဖြတ်တောက်ခဲ့သည့် အကျိုးဆက်များအား ကျွန်တော်၏ ခရီးစဉ် အတွင်း သိသာထင်ရှားစွာ တွေ့မြင်လာကြရသည်။ ဒုက္ခသည် အများစု ရရှိနေသော အစားအသောက် ခွဲတမ်းများက ကုန်ဖို့ ရက်ပိုင်းသာ လိုတော့သည်။

အင်ဒိုနီရှား ဥပဒေပြု အမတ် နှင့် အာဆီယံ လူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာ ပါလီမန် အမတ်များ အဖွဲ့ ဥက္ကဌ မာစီ ခရစ်တီ ဘာရန်းစ် က “ဘတ်ဂျက် ဖြတ်တောက်မှု မဟုတ်တော့ဘဲ လူသား မျိုးနွယ် ပျက်စီး ပြိုလဲစေသည့် လုပ်ရပ် ဖြစ်တယ်၊ ကမ္ဘာကြီးက အကြိမ်ပေါင်းများစွာ လျစ်လျုရှုထားခံခဲ့ရတဲ့ လူတွေကို ယခုအခါလည်း လျစ်လျု ရှုနေကြပြန်ပြီ” ဟု ပြောခဲ့သည်။

မကြာသေးမီက ထိုင်းအာဏာပိုင်များက နိုင်ငံတွင်းရှိ ဒုက္ခသည် စခန်း ကိုးခု ရှိ လူပေါင်း ၉၀,၀၀၀ ခန့်အား အလုပ်လုပ်ခွင့် ပေးလာသည် က ကြိုဆိုရမည့် လုပ်ရပ် ဖြစ်သည်။ ထိုဒုက္ခသည် စခန်းများတွင် မြန်မာ နိုင်ငံသားများ ဆယ်စုနှစ် နှင့် ချီ၍ နေထိုင်လျက် ရှိနေသည်။ ထိုင်းအစိုးရက ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည့်တိုင် လတ်တလော တွင် ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု၊ အစာအဟာရ ချို့တဲ့နေမှု များ အတွက် လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှု အကူအညီများ လိုအပ်နေသည်။

ယခုအခါတွင် အမေရိကန် တို့ နောက်ဆုတ်သွားမှု၊ ကမ္ဘာကြီးက စိတ်ဝင်တစား မရှိမှု၊ တရုတ် နှင့် ရုရှား တို့ ၏ ထောက်ခံနေမှု များကြောင့် အာဏာသိမ်း ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်သည် ရဲတင်းလာပြီး စစ်အုပ်စု အား တရားဝင်မှု ရှိလာစေရန် “ရွေးကောက်ပွဲ” ဆိုသည်ကို ပြုလုပ်ရန် ပြင်ဆင်လာနေပြီ ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုရွေးကောက်ပွဲ သည် အတုအယောင် ဟန်ပြသာ ဖြစ်သည်က မည်သည့်ဖက်က ကြည့်ကြည့် လွန်စွာ သိသာထင်ရှားနေသည်။

လေးနှစ်ကြာ အရေးပေါ် အခြေအနေကို ရုပ်သိမ်းပြီး “နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေး နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ကော်မရှင်” ဆိုကာ တံဆိပ် အသစ် ခပ်နှိပ်လာသည်။ ၎င်းတို့သည် ၇၅ နှစ်လုံးလုံး အမည်အမျိုးမျိုး ပြောင်းလာခဲ့သော်ငြားလည်း တိုင်းပြည် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးရေး နှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး ကို တောက်လျှောက် ခြိမ်းခြောက် နှောက်ယှက်လာသည့် အဖွဲ့အစည်းသာ ဖြစ်သည်။

မင်းအောင်လှိုင်၏ ရွေးကောက်ပွဲကို နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်း အနေဖြင့် လက်မခံသင့်၊ ကမ္ဘာက အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းပယ်ထားပြီး ဖြစ်သည့် ဥပဒေ ချိုးဖောက်ကာ လူသ-တ် အုပ်ချုပ်နေသည့် အဖွဲ့မှ တရားဝင်မှု ရရှိစေရန် ခင်းကျင်းလာ‌ သောတရားမဝင်သည့် အယောင်ဆောင် ရွေးကောက်ပွဲ အဖြစ် ပယ်ချသင့်သည်။

ကရင်ခေါင်းဆောင်တဦးက “ရွေးကောက်ပွဲ သည် လွန်စွာ အန္တရာယ်များသော အ‌ခြေ အနေကို ဦးတည်နေပြီး ဆိုးကျိုး များ ဖြစ်ပေါ်ကာ အကြမ်းဖက်မှု များ ပိုများလာလိမ့်ဆိုသော သတိပေးချက်ကို နိုင်ငံတကာ အနေဖြင့် အ‌လေးထားသင့်သည်။

အမေရိကန် နှင့် နိုင်ငံတကာ သည် မြန်မာ အပေါ် ၎င်းတို့၏ သဘောထားကို ပြန်လည် ဆန်းစစ်ဖို့ လိုအပ်လာသည်။ စစ်မှန်သော ငြိမ်းချမ်း‌ ရေး နှင့် လွတ်လပ်ခွင့် ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် မြန်မာပြည်သူများအား ထောက်ခံ ပံ့ပိုး သင့်ပြီ ဖြစ်သည်။

ကရင် ခေါင်းဆောင်က လူသာ မက စနစ်ပါ ပြောင်းလဲပစ်ဖို့ လိုအပ်နေသည်ဟုလည်း ပြောခဲ့သည်။

ပြည်သူတို့၏ ခုခံ တွန်းလှန်စစ် မုချ အောင်ရမည်!!!