အိန္ဒိယနိုင်ငံ မြို့တော် နယူးဒေလီအတွင်းရှိ ကျဉ်းမြောင်းသော ဒုက္ခသည်စခန်းတစ်ခုတွင် ညအချိန်၌ တံခါးကို ဖွဖွလေးခေါက်သံကြောင့် တိတ်ဆိတ်မှုပျက်သွားခဲ့သည်။ ” လက်ဗွေရာ စစ်ဆေးရုံပါ” ဟု ရဲများက ပြောသည်။ “မိနစ်အနည်းငယ်ပါ။ လိုက်လာပါ။” ခဏအတွင်း ယောက်ျားများကို ကားများထဲသို့ တွန်းသွင်းခဲ့သည်၊ အမျိုးသမီးများကို ဘေးဖယ်ထားခဲ့သည်၊ ကလေးများ ငိုကြွေးနေကြသည်။ နောက်ပိုင်းမှာ ရိုးရိုးစစ်ဆေးမှုမဟုတ်၊ ဖမ်းဆီးခံရခြင်း၊ ရိုက်နှက်ခံရခြင်း၊ မျက်စိစည်းခံရခြင်းနှင့် ဒုက္ခသည်များကို သူတို့ထွက်ပြေးခဲ့ရသော နိုင်ငံသို့ အတင်းအဓမ္မ ပြန်ပို့ခံရခြင်းဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း အိန္ဒိယအာဏာပိုင်များသည် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များအား ဖမ်းဆီးရန် ပြင်းပြင်းထန်ထန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ နယူးဒေလီရှိ ရပ်ကွက်များမှ ဒုက္ခသည်များစွာကို ဥပဒေမဲ့ဖမ်းဆီးကာ တရားစီရင်မှုမရှိဘဲ ချုပ်နှောင်ထားပြီး အများအပြားကို မြန်မာနိုင်ငံသို့ အတင်းအဓမ္မ ပြန်ပို့ခဲ့သည်။

မျက်မြင်သက်သေများနှင့် လူ့အခွင့်အရေးကျွမ်းကျင်သူများက အိန္ဒိယ၏လုပ်ရပ်များသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေကို ချိုးဖောက်နေပြီး ကမ္ဘာ့အကြမ်းဖက်ခံရဆုံး လူမျိုးစုများထဲမှ တစ်စုအား အသက်အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့် အထိ အကြမ်းဖက်သည်ဟု ဆိုသည်။ အိန္ဒိယတွင် ခိုလှုံခွင့်ရှာဖွေခဲ့သည့် ရိုဟင်ဂျာများအတွက် ယခုအခါ ရှင်းလင်းသောသတင်းစကားမှာ – “သင်တို့သည် မည်သည့်နေရာတွင်မှ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုမရှိ” ဟုသာ ဖြစ်တော့သည်။

မေလ ၆ ရက်နေ့တွင် နယူးဒေလီရှိ ရိုဟင်ဂျာရပ်ကွက်များ (ဟာ့စ်တယ်၊ ဗီကာစပူရီနှင့် အိုခလာ) တို့တွင် ရဲကားများ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ လွတ်မြောက်လာသူများ၏အဆိုအရ ညတစ်ညအတွင်း ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်အနည်းဆုံး ၈၀ ကို ရိုက်နှက်ဖမ်းဆီးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

Fortify Rights မှ အသံမှတ်တမ်းတစ်ခုတွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ အတင်းပြန်ပို့ခံခဲ့ရသော ဒုက္ခသည်ကို မျက်စိစည်းခံရခြင်း၊ လက်ပြန်ကြိုး ချည်းခံရခြင်းနှင့် အိန္ဒိယစစ်တပ်လေယာဉ်ဖြင့် ပြန်ပို့ခံရခြင်းတို့ကို ဖော်ပြထားသည်။

“ကျွန်တော်တို့ ဘယ်ကိုသွားနေတယ်ဆိုတာ မသိဘူး။ မေးရင် ရိုက်တယ်” ဟု စိုင်းဒ်က တုန်တုန်ယင်ယင်ဖြင့် ပြောသည်။ “အခု ကျွန်တော်တို့ မြန်မာပြည်မှာ ပြန်ရောက်နေပြီ။ သူတို့က ကျွန်တော်တို့ကို ဒီကိုပြန်ခေါ်လာတာ။ အပ်နှံလိုက်တယ်။” ဟု ဆိုသည်။

အိန္ဒိယသည် ၁၉၅၁ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ ကွန်ဗင်းရှင်းနှင့် ၁၉၆၇ ပရိုတိုကောတို့ကို လက်မှတ်မထိုးခဲ့ပါ၊ ဒုက္ခသည်များအား ကာကွယ်ရန် ပြည်တွင်းဥပဒေလည်း မရှိပါ။ သို့သော် နှစ်ပေါင်းများစွာ အိန္ဒိယသည် ရိုဟင်ဂျာများအတွက် အတန်ငယ်ဘေးကင်းသော နိုင်ငံအဖြစ် မှတ်ယူခံခဲ့ရသည်။ ထောင်နှင့်ချီသော ရိုဟင်ဂျာများသည် UNHCR ဒုက္ခသည်ကတ်ပြားများကိုင်ဆောင်ကာ တရားမဝင်လမ်းကြောင်းများမှတစ်ဆင့် အိန္ဒိယသို့ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။

သို့သော် ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှစ၍ ထိုအန္တရာယ်ကင်းသောနေရာသည် တဖြည်းဖြည်းပျက်စီးလာခဲ့သည်။ ဝန်ကြီးချုပ် နရန်ဒရာ မိုဒီ၏ အစိုးရသည် ရိုဟင်ဂျာများအား “တရားမဝင်ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ” အဖြစ် တံဆိပ်ကပ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးသမားများက “အားလုံးကို နှင်ထုတ်မည်” ဟု အများသိကတိပေးခဲ့သည်။ နောက်ကွယ်တွင် စုပေါင်းဖမ်းဆီးမှုများနှင့် တိတ်တဆိတ်နှင်ထုတ်မှုများ ပုံမှန်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသမီး “ဘီဘီ” သည် ခင်ပွန်းနှင့်ကလေးများနှင့်အတူ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။ သူမနှင့်ကလေးများကို ၂၄ နာရီအကြာတွင် ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သော်လည်း သူမ၏ခင်ပွန်းမှာ ပျောက်ဆုံးနေဆဲဖြစ်သည်။ “သူ့ကိုမရှာဖို့ ပြောတယ်” ဟု ဘီဘီက ဆိုသည်။ “သူတို့က သူ့ကို ချုပ်နှောင်ထားစဉ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်တယ်လို့ ပြောတယ်။ သူ့ကို ပြန်ပို့လိုက်ပြီလား ဆိုတာ ကြောက်နေတယ်။” ‘

အိန္ဒိယ၏ဥပဒေနှင့် တရားမျှတမှု

အိန္ဒိယသည် ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာကွန်ဗင်းရှင်းကို လိုက်နာရန် တရားဝင်မပါဝင်သော်လည်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဓလေ့ဥပဒေနှင့် ICCPR (International Covenant on Civil and Political Rights) အပါအဝင် လက်မှတ်ရေးထိုးထားသော သဘောတူညီချက်များအရ -Non-refoulement- နိယာမကို လိုက်နာရန် တာဝန်ရှိသည်။ ဤနိယာမအရ လူတစ်ဦးအား ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ အကြမ်းဖက်ခံရမှု သို့မဟုတ် အသက်အန္တရာယ်ရှိသောနိုင်ငံသို့ ပြန်ပို့ခြင်းမပြုရပါ။

အိန္ဒိယဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင်လည်း အရေးကြီးသောအာမခံချက်များပါရှိသည်

– -အပိုဒ် ၂၁- – “ဥပဒေနှင့်အညီမဟုတ်ဘဲ မည်သူ့ကိုမျှ အသက်နှင့်လွတ်လပ်ခွင့်မှ မစွန့်လွှတ်စေရ”

– -အပိုဒ် ၂၂- – ဖမ်းဆီးခံရသူများအား အကြောင်းပြချက်ပြောပြရန်၊ ရှေ့နေငှားရမ်းခွင့်နှင့် တရားသူကြီးရှေ့မှောက်တင်ပြရန် လိုအပ်သည်။

သို့သော် ရိုဟင်ဂျာဖမ်းဆီးခံရသူများအား ဤအခွင့်အရေးများ မပေးခဲ့ပါ။

“တရားရုံးစစ်ဆေးမှု၊ အမှုကြားနာမှု၊ ဥပဒေအကူအညီ ဘာမှမရှိဘူး” ဟု Fortify Rights ၏ လူ့အခွင့်အရေးကျွမ်းကျင်သူ -Yap Lay Sheng- က ဆိုသည်။ “အိန္ဒိယသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတာဝန်ရှိသော စစ်အုပ်စုထံ ရိုဟင်ဂျာများကို ပြန်အပ်နေသည်။ ၎င်းသည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့ အခွင့်အရေး ကို ပေါ်တင်ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်သည်။”

ဖမ်းဆီးခံရစဉ်နှင့် နယ်စပ်တွင် ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ

ဤအဖြစ်ဆိုးမှ လွတ်မြောက်လာသူများက ကျပ်တည်းသောအခန်းများ၊ အစားအစာမရှိသောရက်များနှင့် နှင်ထုတ်ခံရမည်စိုးရိမ်မှုများကို ပြောပြကြသည်။

ဟာရူန်- သည် နှစ်နှစ်အရွယ်သားနှင့်အတူ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။

“ကျွန်တော်တို့ကို နာရီအတော်ကြာ အခန်းကျဉ်းလေးထဲမှာ ထိုင်ခိုင်းတယ်။ ကလေးက ငိုနေတယ်။ အစား ၁၂ ကြိမ်တိုင်တိုင် တောင်းခဲ့တယ်။ ဘယ်သူမှမဖြေဘူး။” ဟု ဆိုသည်။

ဤဖမ်းဆီးမှုများကြောင့် ရိုဟင်ဂျာအသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုလုံး ထိတ်လန့်နေကြသည်။ ဒုက္ခသည်များသည် အိမ်တွင် မအိပ်ကြတော့ပါ။ မိသားစုများက ကလေးများကို ပုန်းအောင်းစေသည်။ UNHCR ကတ်ပြားများသည် အကာအကွယ်မပေးတော့ဘဲ မျှော်လင့်ချက်မဲ့စေသော အရာမျှသာဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၊ ဘူးသီးတောင်မှ ၄၇ နှစ်အရွယ် ရိုဟင်ဂျာတစ်ဦးက –

“၂၀၁၇ ခုနှစ်က လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကနေ လွတ်မြောက်ခဲ့တယ်။ အိန္ဒိယက ဘေးကင်းမယ်လို့ ထင်ခဲ့တာ။ အခုတော့ ညတိုင်း ဖိနပ်သံတွေကို ကြောက်နေရတယ်။ ပုန်းအောင်းစရာ ဘယ်နေရာမှမရှိတော့ဘူး။” ဟု ဆိုသည်။

ငရဲ နိုင်ငံသို့ ပြန်ပို့ခံရခြင်း

မြန်မာနိုင်ငံသည် လုံခြုံမှုမရှိပါ။ တပ်မတော် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဖမ်းဆီးမှုများ၊ ကွပ်မျက်မှုများနှင့် အရပ်သားကျေးရွာများကို ဗုံးကြဲမှုများ ပြုလုပ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ရိုဟင်ဂျာများအတွက် ဤအန္တရာယ်မှာ ပိုမိုဆိုးရွားသည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ်က ကုလသမဂ္ဂမှ “လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၏ စံနမူနာ” ဟုဖော်ပြခဲ့သည့် ရိုဟင်ဂျာကျေးရွာများကို မီးရှို့ခဲ့သည်။ လူအစုလိုက်သေဆုံးမှုများကို ရှိခဲ့သည်။ လူပေါင်း ၇၅၀,၀၀၀ ခန့်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် နေထိုင်နေကြရသည်။

ရိုဟင်ဂျာများကို ဤစစ်အုပ်စုထံ ပြန်ပို့ခြင်းသည် မိုက်မဲသောလုပ်ရပ်သာမက သေစေနိုင်သောလုပ်ရပ်လည်းဖြစ်သည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအသိုင်းအဝိုင်း၏ တိတ်ဆိတ်နေမှုမဖြစ်သင့်

အိန္ဒိယ၏ ရိုဟင်ဂျာဖမ်းဆီးနှင်ထုတ်မှုများသည် ရွေးကောက်ပွဲနိုင်ငံရေးနှင့် အခြားကမ္ဘာ့အရေးပေါ်အခြေအနေများကြောင့် မီဒီယာအာရုံစိုက်မှုနည်းနေသည်။ သို့သော် ဤအရာသည် အလွန်ပြင်းထန်သော အကျိုးဆက်များရှိသည်။

Fortify Rights နှင့် အခြားစောင့်ကြည့်အဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ အိန္ဒိယသည် လွန်ခဲ့သည့်နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များစွာကို အတင်းအဓမ္မပြန်ပို့ခဲ့သည်။ အချို့သည် လုံးဝပျောက်ဆုံးနေသည်။ အချို့မှာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အကျဉ်းကျနေသည်ဟု ယူဆရသည် (သို့) ပိုဆိုးသည့်အခြေအနေရှိနိုင်သည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအသိုင်းအဝိုင်း၏ တိတ်ဆိတ်နေမှုသည် ဤဥပဒေချိုးဖောက်မှုများကို ပိုမိုအားပေးသလို ြစ်လာစေသည်။

“ဒီနှင်ထုတ်မှုတွေဟာ တရားမဝင်ဘူး၊ ကျင့်ဝတ်နဲ့လည်း မညီဘူး။” ဟု Fortify Rights က ဆိုသည်။

အိန္ဒိယဘာလုပ်သင့်သလဲ

Fortify Rights နှင့် အခြားလှုပ်ရှားသူများက အိန္ဒိယအစိုးရအား အောက်ပါတို့ကို တောင်းဆိုသည် –

– ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များအား မြန်မာနှင့် အခြားနိုင်ငံများသို့ နှင်ထုတ်ခြင်းကို ချက်ချင်းရပ်တန့်ရန်

– ICCPR နှင့် အိန္ဒိယဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါ အာမခံချက်များကို လိုက်နာရန်

– ဖမ်းဆီးခံရသူအားလုံးအတွက် ဥပဒေအကူအညီနှင့် တရားမျှတသော တရားစီရင်မှုပေးရန်

– UNHCR ၏ ဒုက္ခသည်အထောက်အထားများကို အသိအမှတ်ပြုရန်

အိန္ဒိယသည် ၁၉၄၆ ခုနှစ် -နိုင်ငံခြားသားများအက်ဥပဒေကို ဒုက္ခသည်များအား နှိပ်စက်ရန် အသုံးမပြုသင့်ပါ။ ဤဥပဒေသည် “နိုင်ငံခြားသားများ” အား နှင်ထုတ်ခွင့်ပြုသော်လည်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလူ့အခွင့်အရေးတာဝန်များကို ဖျက်သိမ်းခွင့်မရှိပါ။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာလူငယ် -Yaser Arafat- (Skillvite တည်ထောင်သူ) က ဤသို့ဆိုသည် –

“ကျွန်တော်တို့ကို နေရာတိုင်းမှာ တရားမဝင်ဘူးလို့ ပြောကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘယ်သူမှ ‘ကျွန်တော်တို့ရဲ့အိမ်က ဘယ်မှာလဲ၊ ဘယ်သူက ကျွန်တော်တို့ကို တရားမဝင်ဖြစ်အောင်လုပ်ခဲ့တာလဲ’ လို့ မမေးမြန်းကြဘူး။” ဟု ဆိုသည်။

လူ့ အသိစိတ်မရှိသော အိန္ဒိယကဲ့သို့သော နိုင်ငံများရှိနေပါက ရိုဟင်ဂျာများသည် အဆုံးမရှိသော ဒီ ဘဝသံသရာထဲတွင် ပိတ်မိနေမည်သာ ဖြစ်သည်။

By: RO Maung Shwe -Rohingya Khobor